«Tugurulhan.kz» тарихи-танымдық порталы

Домбыраның 5 асыл қасиеті

Авторы tugurulhan.kz
1307 қаралым

 

Домбыра – ән айтушы

Көбінесе домбыра қазақ халық сазынның басты аспабы болып есептеледі, бірақ сонымен бірге домбыра күйшінің дауысына сүйемелдеу қолданысы бар. Қазақ күйшілердің көптеген шығарма еңбектері сөзімізге дәлел. Мысалы: Ақан Серінің «Сырымбет», «Үш тоты құс», «Құлагер», «Қара торғай» және «Балқадиша» атты ән-күйлері.

Домбыра – шер қозғаушы

Әдет-ғұрып қазақ халқының өмірінде ерекше орын алады. Сол шараларда тұрмыс-салт жырлары жиі орындалады. Сондай шығармалардың мазмұны әртүрлі болатын. Мысалы: қоштасу, естірту, көңіл айту, жоқтау, жұбату жанрына жататын күйлер тек қана азалы оқиғаларда орындалатын. Төлеген Момбековтың қайтыс болған әйеліне арналған «Салтанат» жоқтау күйі, Махамбеттің Жұмыр мен Қылыш батырлардың патша әкімшілігінен қинап өлгені туралы «Жұмыр-Қылыш» атты күйі жәнеде Тәттімбеттің Кенесары ханның қаза болғанына арнайы шығарылған «Азына» атты жоқтау күйлері қазақ халықтың шерін қозғалтатын күйлер.

Домбыра – жан арашашысы

Домбыра шерту қабілетінің арқасында адамның өмірін сақтап қалуы қазақ даласына тән оқиға. Кетбұға күйшісі өзінің «Нарату» мен күйімен қазақ даласына танымал болған. «Ақсақ құлан» күйінің жаралу әпсанасы Шыңғысханның үлкен ұлы Жошы құлан аулауға шыққаннан басын алады. Аулау кезеңінде абай болмаған Жошы жазым болды. Жошының қайтыс болғанын әкесіне хабарлауды ешкімнің батылы жетпегендіктен Кетбұға атты ұлы жыршы қолына домбыра ұстап «Ақсақ құлан» күйін ойнап, өмірін сақтап қалды.

Ұқсас жазбалар